ANKARA – Tek adam parti devleti rejimi inşa sürecinin millete faturası ağır oldu. Milli gelir son beş yılda 202 milyar dolar, kişi başına gelir ise 3 bin 404 dolar eridi. İşsizlik ve enflasyon çift hanelere çıktı. Türkiye’nin sırtındaki borç yükü iki kattan fazla arttı. Hazine’nin iç borçlanma faizleri üçe katlandı. 2023 için ekonomide konan hedefler hayale dönüştü.

Türkiye hukuk devleti liginde beş yılda 50 sıra geriledi, yolsuzluk algı endeksinde 25 sıra kötüleşti.

Cumhuriyet Halk Partisi Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcılığı, Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak’ın koordinasyonunda hazırladığı “Tek Adam Parti Devleti Hevesinin Milletimize Faturası” adlı broşürle, tek adam parti devleti inşa sürecinin Türkiye’ye maliyetini ortaya koydu.

Broşürde yer alan verilere göre Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçildiği 2014’ten bu yana yaşanan süreçte Türkiye ekonomide ağır yara aldı; hukuk, yolsuzluk, mutluluk, barış gibi alanlardaki uluslararası endekslerde ciddi irtifa kaybına uğradı.

Demokrasinin imkan ve araçlarıyla, hukuk devletinin ve demokrasinin tahrip edilmesinin faturasının artık millet tarafından görüldüğünün ifade edildiği broşürde, “Milletimiz, son beş yılda tek adam parti devletini inşa sürecinin ekmeğini küçülttüğüne, işini elinden aldığına, ülkede güven ve huzur bırakmadığına, uluslararası itibarımızın gün görmüş kar gibi eridiğine şahit olmuştur” denildi.

CHP’nin broşüründe özetle şu bilgilere yer verildi:

MİLLİ GELİR 202 MİLYAR DOLAR ERİDİ

Tek adam parti devleti rejiminin inşasına hız verildiği son beş yılda Türkiye’nin milli geliri 202 milyar dolar eridi. 2013’te 950 milyar dolar olan milli gelir, 2019’un ilk üç ayında 748 milyar dolara indi. Kişi başına düşen gelir ise 2013’ten bu yana 3 bin 404 dolar azalarak 9 bin 76 dolara geriledi. 2013 yılında 950 milyar dolarlık milli gelirle dünyanın 16’ncı büyük ekonomisi olan Türkiye, tek adam parti devleti kurma hevesiyle 6 yılda milli gelir sıralamasında dört basamak geriye düştü, ülkenin en büyük 20 ekonomi liginden düşme riski ortaya çıktı.

ENFLASYON VE İŞSİZLİK “ÇİFT HANELİ” OLDU

2013 sonunda yüzde 7’lerde olan enflasyon, 2017’den itibaren çift hanelere yerleşti. Millet, 2019’un kışında ucuz soğan ve patates kuyruklarında bekledi. Tencereler boşaldı, mutfaklar yangın yerine döndü. 2013’te yüzde 9 olan işsizlik 2015’ten itibaren çift haneye çıktı, küresel krizden bu yana en yüksek seviyelere geldi. Tek adam parti devletine heveslenilen dönemde resmi işsiz sayısı 4 milyonu aşarken, gerçek işsiz sayısı 8 milyona dayandı. Üniversiteli işsiz sayısı ise bu dönemde rekorlar kırarak 1 milyon sınırını aştı. Mevsim etkisinden arındırılmış rakamlarla 2013 sonunda her 100 gençten 16’sının işsiz olduğu Türkiye’de, 2019 Nisan dönemi itibariyle her 100 gençten 26’sı işsiz.

TÜRKİYE’NİN TOPLAM BORCU İKİ KATTAN FAZLA ARTTI

Kamunun, reel sektör şirketlerinin ve ailelerin borçlarının toplamından oluşan Türkiye’nin toplam borçları milli geliri aştı. 2013’te her 100 liralık gelir karşılığında 98 lira borç varken, 2019’un ilk çeyreğinde her 100 liralık gelir karşılığında borç 109 liraya çıktı. Türkiye’nin bu dönemde toplam borcu 1 trilyon 770 milyar TL’den, 4 trilyon 162 milyar TL’ye yükseldi.

FAİZ LOBİLERİ BAYRAM ETTİ

Tek adamlık hevesiyle ekonomide artan riskler Hazine’nin iç borçlanma faizlerini neredeyse üçe katladı. 2013 yılında yüzde 7,6 olan Hazine iç borçlanma faiz oranı, 2019’un Temmuz ayı itibariyle yüzde 22,2’ye çıktı.

LİRA DEĞER KAYBETTİ

Tek adam parti devletini kurma yönündeki çabalar Türk Lirası’nın değerini de eritti. 2013 ile 2019 Ağustos ayı arasında Türk Lirası, ortalama kurlarla, dolar karşısında yüzde 66, Avro karşısında yüzde 60 değer yitirdi. 2013 yılsonundan itibaren, benzer ekonomiler içinde, Arjantin Pezosundan sonra en fazla değer yitiren para birimi Türk Lirası oldu.

HUKUK AŞINDI, YOLSUZLUK ALGISI ARTTI

Türkiye tek adam parti devleti rejiminin inşa sürecinde uluslararası endekslerde de ciddi irtifa kaybetti. Son beş yılda Türkiye, Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde 2014’ten bu yana 50 basamak birden gerileyerek 109. sıraya düştü. Yolsuzluk Algı Endeksi’nde ise Türkiye son beş yılda 25 sıra kötüleşerek 78. sıraya geriledi. Türkiye, Küresel Mutluluk Endeksi’nde 2 basamak, Küresel Barış Endeksinde ise 18 basamak düştü.

TEK ADAMLIK HEVESİ ÜLKENİN GELECEĞİNİ ÇALDI

Broşürde yer alan bilgilere göre iktidarın 2011 yılında açıkladığı, daha sonra 10. Kalkınma Planı’na da yazdığı “2023 hedefleri” de hayal oldu. 10. Kalkınma Planı’nda 2023 için belirlenen 2 trilyon dolar milli gelir hedefi 11. Kalkınma Planı’nda 1 trilyon dolara indirildi. Benzer şekilde, 2023 yılı için konan 25 bin dolarlık kişi başına milli gelir hedefi 12 bin 484 dolara, 500 milyar dolarlık ihracat hedefi ise 227 milyar dolara çekildi. Buna karşın 2023 için belirlenen yüzde 5 işsizlik hedefi ise ikiye katlanarak yüzde 10’a çıkarıldı.

BAŞKANLIKLA YÖNETİLEN ÜLKELER NAL TOPLUYOR

CHP’nin broşüründe, İnsani Gelişmişlik Endeksi’nde, Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde, Yolsuzluk Algı Endeksi’nde, Dünya Mutluluk Endeksi’nde ve Küresel Barış Endeksi’nde ilk 10 ve son 10 sırada yer alan ülkelerin yönetim sistemlerinin incelendiği ayrı bir bölüm de yer aldı. Buna göre bu endekslerde ilk 10 sırada yer alan ülkelerin tamamına yakını parlamenter sistemle yönetilirken, son 10 sırada yer alan ülkelerin tamamına yakını ise başkanlık ya da yarı başkanlıkla yönetiliyor.

KEYFİ YAKLAŞIMLAR SORUNLARI DERİNLEŞTİRİYOR

CHP’nin broşüründe, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 2018’de ekonomik krizin patlamasının hemen ardından açıkladığı “Krizden Çıkış İçin 13 Maddelik Yol Haritası’na” da yer verilerek şu değerlendirmelerde bulunuldu:

“CHP’nin krizden çıkış için önerdiği tedbirlerin hiçbiri uygulanmamıştır. Saray, krizi aspirin tedavisi ve pansuman tedbirleriyle geçiştirmeye çalışmaktadır. Bunun yanı sıra, Saray ve sosyete damadının ülkenin kurumsal yapısını tahrip eden keyfi yaklaşımları ülkedeki sorunları her geçen gün biraz daha derinleştirmektedir.”

Broşürün tam metnine ulaşmak için: TEK ADAM PARTİ DEVLETİ HEVESİNİN MİLLETİMİZE FATURASI