İŞSİZLİĞE SİHİRLİ DEĞNEK DOKUNDU

ANKARA- CHP’nin ekonomi raporuna göre TÜİK’in işsizlik rakamlarında “AB’ye uyum” kapsamında yaptığı güncellemeler sonrasında 2005-2013 yılları arasında ortalama yüzde 10,7 olan işsizlik oranı yüzde 9,8’e geriledi. Yeni yöntemle hesaplanan işsizlik oranı 2014’ün Şubat ayı hariç her yıl sistematik olarak eski serinin altında kalıyor.

Rapora göre işsizliği dizginleyen istihdamdaki “olağanüstü” artış oldu. Resmi verilere göre son bir yıl da istihdamda görülen yüzde 5,5’lik artış yüzde 9 büyüme hızının yakalandığı 2010-11 dönemindeki istihdam artışlarına yakın. Oysa son bir yılda Türkiye ekonomisinde büyümenin yüzde 4 civarında olması bekleniyor.

Bütçe sonuçlarının da değerlendirildiği raporda, harcamalarda en yüksek artışın sosyal güvenlik kuruluşları ve mahalli idareler başta olmak üzere cari transfer kalemlerinde görüldüğü ayrıca personel ve mal ve hizmet alımlarında yüksek artışların olduğu ve bütçenin harcama esnekliğinin giderek azaldığı da belirtildi. Diğer taraftan yatırım ve sermaye transferlerindeki artışlara da dikkat çekilerek, “Hükümet arka arkaya seçimlerin olacağı bir dönemde anlaşılan işi şansa bırakmak istememiş ve başta yatırım ile transfer harcamalarında olmak üzere popülizme son sürat devam etmiş” denildi.

CHP Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcılığı’nın Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak’ın koordinasyonunda hazırladığı 93. Ekonomik Görünüm Raporu’nda 2014 Şubat ayı işsizlik rakamları ve 2014 Nisan ayı bütçe sonuçları değerlendirildi.

TÜİK’in AB’ye uyum kapsamında güncellediği işgücü ve istihdam verilerinin mercek altına alındığı rapora göre yapılan güncellemeler sonrası 2005-2013 döneminde ortalama yüzde 10,7 olan işsizlik oranı 1 puana yakın düşerek yüzde 9,8’e geriledi. Yeni yöntemle hesaplanan işsizlik oranı 2014’ün Şubat ayı hariç her yıl sistematik olarak eski serinin altında kalması dikkat çekici.

Raporda yeni işsizlik rakamları ile ilgili yer alan tespitler özetle şöyle:

-İŞGÜCÜ AZALDI, İŞGÜCÜNE DAHİL OLMAYANLAR ARTTI

Yeni seride “işgücüne dahil olmayan nüfus” eski seriye göre daha yüksek. Yeni seride işgücüne katılmayan nüfus, eskisine göre 2005’de 700 bin kişi; 2014 Ocak ayında ise 1 milyon 262 bin kişi daha yüksek görünüyor. Yeni seride, “işgücü” rakamları ise eskisine göre önemli ölçüde aşağıya çekilirken; işgücünün alt kalemlerini oluşturan “istihdam edilenlerin” ve “işsiz olanların” sayısı da aşağı doğru düzeltilmiş. Yeni seride işgücü rakamlarındaki düşüş 2011 ve 2012 yılları için 1 milyonun üzerinde, 2014 Ocak ayında ise 775 bin kişi.

-VERİMLİLİĞE VERİ DOPİNGİ

Yeni serilerle ekonominin rekabet gücüne ilişkin analizleri sağlıklı bir şekilde yapma imkanı da kayboldu. İstihdam rakamlarının değişmesiyle “çalışan başına katma değer” ve “emek verimliliği” gibi hesaplar da farklılaştı. Yeni seride 2005-2013 dönemi için ortalama emek verimliliği, eskisine göre ortalama yüzde 3,1 daha yüksek. Diğer bir ifadeyle, Türkiye bir anda “aynı miktardaki üretimi daha düşük bir istihdam düzeyiyle yapar” hale gelmiş görünüyor.

-YENİ VERİLER, YENİ REKORLAR…

Yeni seride özellikle işgücü rakamlarında sıra dışı gelişmeler görülüyor. Buna göre 2014’ün Şubat ayında çalışma çağındaki nüfus, önceki yılın aynı dönemine göre 1,1 milyon (yüzde 1,6) artarken işgücündeki artış 1,6 milyon kişi(yüzde 6) oldu. İşgücüne tek bir yılda 1,6 milyon kişi civarında bir katılım veya tek bir yılda işgücünde yüzde 6’lık artış mevcut seride bir rekor. Buna bağlı olarak Şubat’ta işgücüne katılım oranı da son bir yılda, 1,9 puan artarak yüzde 49,1’e çıktı. İşgücüne katılım oranında tek bir yılda 2 puana yakın bu artış da yeni bir rekor.

-İSTİHDAMDA OLAĞANÜSTÜ ARTIŞ

Rapora göre işgücü arzının ve işgücüne katılımın arttığı bir dönemde işsizliğin çok daha fazla artmasını dizginleyen, istihdamdaki “olağanüstü” artış oldu. TÜİK’in rakamlarına göre son bir yılda toplam istihdam 1 milyon 296 bin (yüzde 5,5) artarak son 26 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Son bir yılda yaratılan bu istihdam, ortalama yüzde 9 büyüme hızının yakalandığı 2010-11 dönemindeki istihdam artışlarına yakın. Oysa son bir yılda Türkiye ekonomisinde büyümenin yüzde 4 civarında olması bekleniyor.

-BİRÇOK İSTİHDAM GÖSTERGESİNDE GERİYE DOĞRU KARŞILAŞTIRMA İMKANI KALMADI

Kır kent ayrımı, istihdam edilenlerin iktisadi faaliyet kolları, eğitim durumu gibi birçok önemli göstergede de eskiyle karşılaştırma imkanı kalmadı.

-VERGİ GELİRLERİ REEL OLARAK GERİLEDİ

CHP’nin raporunda Nisan ayı Merkezi Yönetim bütçe sonuçları da değerlendirildi. Nisan’da Merkezi Yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,7 artarken vergi gelirlerindeki artış yüzde 7,2’de kaldı. Geçtiğimiz yılın Nisan ayına göre enflasyonun yüzde 9,4 olduğu dikkate alındığında Nisan’da vergi gelirlerinin reel olarak gerilediği görülüyor. Özellikle yurtiçi talep ve ekonomik aktivite açısından önemli bir gösterge olan “mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerde” ise durum daha da ciddi. Toplam vergi gelirlerinin yüzde 40’ını oluşturan mal ve hizmet üzerinden alınan vergiler Nisan’da, bir önceki yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 4,5 artış gösterdi. Bu artış enflasyondan arındırıldığında söz konusu vergi grubunda reel olarak yüzde 4,5’lik gerileme var.

-BÜTÇEDE TAM GAZ POPÜLİZM

Bütçenin gelir tarafındaki sıkıntılara rağmen harcama tarafında kesenin ağzı açılmış. Bütçe harcamalarının yüzde 60’a yakını personel, mal ve hizmet alımı, sosyal güvenlik kurumlarına transferler gibi tasarruf imkanının sınırlı olduğu kalemlerden oluşuyor. Nisan’da faiz dışı bütçe harcamaları, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22,9 arttı. Yılın ilk dört ayındaki artış ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17 oldu. Yapılan harcamalara bakıldığında en yüksek artış sosyal güvenlik kuruluşları ve mahalli idareler başta olmak üzere cari transfer kalemlerinde. Nisan’da sosyal güvenlik kuruluşlarına yapılan transferler, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,6, mahalli idarelere yapılan transferler ise 24,8 arttı. Aynı dönemde personel harcamalarındaki artış yüzde 14,9; mal ve hizmet alım giderlerindeki artış yüzde 15,6 oldu. Yılın ilk dört ayı itibariyle, geçen yılın aynı dönemine göre, en yüksek artışın yatırımlar ve görev zararı nedeniyle KİT’lere yapılan transfer kalemlerinde olduğunun belirtildiği raporda, “Hükümet arka arkaya seçimlerin olacağı bir dönemde anlaşılan işi şansa bırakmak istememiş ve başta yatırım ile transfer harcamalarında olmak üzere popülizme son sürat devam etmiş” değerlendirmesinde bulunuldu. Rapora göre geçtiğimiz yılın Nisan ayında 595 milyon TL fazla veren bütçe dengesi, bu yılın aynı ayında 2,7 milyar TL açık verdi. Buna karşın yılın ilk dört ayında bütçe açığı, geçen yılın aynı dönemine göre, 3,9 milyar TL artarak 4,2 milyar TL’ye çıktı.

Raporun Tam Metnine Ulaşmak İçin: RAPOR_No_93_Tam Metin